همانطور که بسیاری از علاقه‌مندان می‌دانند قهوه گیاهی است که در مناطق گرمسیری رشد می‌کند و با توجه به شیوه کشت و آب و هوا، انواع مختلفی دارد. در حال حاضر قهوه عربیکا، روبوستا و لیبریکا سه نوع قهوه هستند که در جهان از محبوبیت بسیار بالایی برخوردار می‌باشند؛ اما شاید نام قهوه سبز نیز به گوش مخاطب رسیده باشد و این سوال برای او ایجاد شود که منظور از قهوه سبز چیست؟
وقت کافی برای خواندن این مطلب ندارید؟ میتوانید به پادکست صوتی این مقاله گوش کنید.
قهوه سبز
همانند سایر حبوبات از جمله لوبیا، نخود، عدس و … ، دانه‌های قهوه نیز خام هستند که در اصطلاح به آن‌ها قهوه سبز گفته می‌شود؛ بنابراین برای استفاده از آن‌ها باید فرایندی اتفاق بیفتد که دانه‌های خام پخته شوند تا بتوان از آن استفاده کرد. به فرایندی که قهوه سبز یا خام به قهوه قابل استفاده یا پخته شده تبدیل می‌شود رست می‌گویند. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که تمامی دانه‌های قهوه که رنگی قهوه‌ای دارند در واقع پیش‌تر سبز رنگ بوده‌اند و به دلیل رست شدن، رنگ آن‌ها تغییر پیدا کرده است.
قهوه عربیکا
قهوه عربیکا پرطرفدارترین قهوه حال حاضر جهان به حساب می‌آید و تقریبا 60 الی 70 درصد نیاز قهوه جهان مربوط به قهوه عربیکا می‌باشد. گیاه قهوه عربیکا بیشتر در مناطق کوهستانی و در ارتفاعات 900 الی 2000 متر بالاتر از سطح دریا رشد می‌کند. گیاه این قهوه پرطرفدار معمولا تا 12 متر رشد می‌کند اما در حال حاضر گیاهانی که به صورت تجاری کاشته می‌شوند ارتفاعی معادل 4.5 تا 5 متر دارند.
همانطور که از نام قهوه عربیکا پیدا است این قهوه بیشتر در کشورهای عربی از جمله یمن، اتیوپی، سودان و … تولید می‌شود اما امروزه به دلیل تجاری سازی قهوه، این گیاه در مناطقی از آمریکا نیز کشت می‌شود؛ البته باید توجه داشت که گیاه قهوه عربیکا حساسیت زیادی نسبت به آب و هوا دارد و بیشتر در مناطق نیمه گرمسیری و خنک کوهستانی رشد می‌کند و با توجه به نوع آب و هوا کیفیت این محصول نیز تفاوت پیدا خواهد کرد.
به همین دلیل معمولا دانه‌های قهوه عربیکا گران‌تر هستند و با قیمت بالاتری فروخته می‌شوند. همچنین طعم دانه‌های عربیکا معمولا ترش است و عطر بیشتری دارد؛ همچنین دانه‌های قهوه عربیکا کافئین کمتری نسبت به سایر قهوه‌ها از جمله روبوستا دارند.
قهوه روبوستا
قهوه روبوستا نیز به لحاظ تقاضا در بازار جایگاه دوم را دارد یعنی بعد از قهوه عربیکا که 60 درصد تقاضای بازار را به خود اختصاص داده است، قهوه روبوستا قرار دارد. این قهوه حساسیت کمتری نسبت به آب و هوا دارد و زودتر به مرحله بازدهی می‌رسد. همچنین نسبت به قهوه عربیکا مقاومت بیشتری در برابر آفات کشاورزی دارد به همین علت کشت آن ساده‌تر از قوه عربیکا می‌باشد.
گیاه قهوه روبوستا نیز بیشتر در مناطق گرمسیری رشد می‌کنند و بومی آفریقای جنوبی و مرکزی می‌باشد. اما امروزه این گیاه محبوب در مناطقی از جمله برزیل، ویتنام و اندونزی نیز کشت می‌شود و پس از طی کردن مراحل تولید به سراسر جهان صادر می‌شود. طعم دانه‌های قهوه روبوستا تلخ است و به همین دلیل کافئین بسیار بیشتری نسبت به عربیکا دارند و ترکیب آن با شکر می‌تواند بسیار بهتر از عربیکا باشد.
قهوه لیبریکا
همانطور که از نام لیبریکا پیدا است منشاء این قهوه لیبریا کشوری در سواحل غربی آفریقا می‌باشد. این نوع قهوه یکی از خاص‌ترین قهوه‌های موجود در جهان به شمار می‌رود و به دلیل نادر بودن، کمتر شناخته شده است و طرفداران کمتری نسبت به سایر قهوه‌ها دارد. علاوه بر لیبریا کشورهایی از جمله فیلیپین، اندونزی و مالزی نیز به کشت این محصول پرداخته‌اند اما باز هم به دلیل شرایط خاص آب و هوایی‌ای که باید برای این گیاه فراهم شود، تولید آن نسبت به سایر قهوه‌ها کمتر است.
لیبریکا طعم و عطر بسیار قوی‌ای دارد و بسیاری طعم آن را با بوی تنباکو مقایسه می‌کنند چراکه مزه‌ای دودی دارد و نمی‌توان مزه ترش یا تلخ را به آن نسبت داد. این نوع قهوه کافئین کمتری نسبت به عربیکا و روبوستا دارد اما آن را با طعم و عطر بی‌نظیر خود جبران کرده است.
اگر به تاریخچه قهوه بازگردیم می‌بینیم که تقریبا در سال 1980 میلادی قهوه عربیکا به دلیل شیوع نوعی ویروس در معرض انقراض قرار گرفت از همین رو لیبریکا توانست محبوبیت بیشتری کسب کند اما با تولید دوباره عربیکا محبوبیت لیبریکا نسبتا کمتر شد تا آنجا که بسیاری از تولید کنندگان این محصول به دنبال کشت گونه‌ای دیگر از لیبریکا هستند و به همین دلیل این گیاه در معرض انقراض قرار گرفته است. البته اقداماتی از سوی فیلیپین که بزرگترین تولیدکننده قهوه لیبریکا در جهان محسوب می‌شود، در راستای رفع انقراض لیبریکا صورت گرفته است.
تفاوت قهوه عربیکا و روبوستا
همانطور که پیش‌تر گفته شد اصلی‌ترین تفاوت میان این دو نوع قهوه در طعم و مزه آن‌ها است چراکه قهوه عربیکا تقریبا ترش است و قهوه روبوستا طعم تلخی دارد. همچنین در نوع کشت این دو نوع قهوه تفاوت‌هایی وجود دارد. علاوه بر این کشت قهوه عربیکا به دلیل حساسیت بیشتر گیاه نسبت به آب و هوا از کشت قهوه روبوستا دشوارتر است. از دیگر تفاوت‌های این دو قهوه می‌توان به میزان کافئین اشاره کرد.
معمولا میزان کافئینی که در قهوه روبوستا وجود دارد بیشتر از قهوه عربیکا می‌باشد و علت تلخی روبوستا نیز همین موضوع می‌باشد. البته نکته‌ای که باید به آن توجه داشت این است که امروزه بسیاری ارائه‌دهندگان نوشیدنی قهوه در سراسر جهان، با ترکیب قهوه روبوستا و عربیکا، بهترین نوشیدنی را به مصرف‌کنندگان تحویل می‌دهند. این نوع قهوه که از ترکیب عربیکا و روبوستا تشکیل می‌شود قهوه میکس نام دارد.
نحوه تشخیص قهوه روبوستا و عربیکا
همانطور که انواع مختلفی از دانه قهوه وجود دارد که هر کدام از آن‌ها ویژگی‌های مختص به خودشان را دارند اما شناخته شده‌ترین و محبوب‌ترین آن‌ها دانه‌های قهوه روبوستا و عربیکا می‌باشد. شاید برای شما نیز این سوال پیش بیاید که تفاوت قهوه عربیکا و روبوستا در چه چیزی است و چگونه باید آن‌ها را از یکدیگر تشخیص بدهیم؟ در ادامه قصد داریم که پاسخ این سوالات را به صورت جامع مورد بررسی قرار دهیم…
تفاوت عربیکا و روبوستا از نظر شکل ظاهری
اگر بخواهیم این دو نوع قهوه را از یکدیگر تشخیص بدهیم می‌توانیم در مرحله اول به ظاهر آن‌ها توجه کنیم؛ تفاوت رنگ قهوه عربیکا و روبوستا با کمی دقت مشخص می‌شود. همچنین از شکل ظاهری دانه نیز می‌توان تشخیص داد که آیا قهوه ما روبوستا است یا عربیکا؟ برای شروع به سراغ بیان ویژگی‌های ظاهری دانه‌ها می‌پردازیم…
به طور کل اگر دانه قهوه عربیکا را در کنار دانه قهوه روبوستا قرار دهیم متوجه خواهیم شد که دانه عربیکا کشیده‌تر و البته بیضی شکل است در حالی که دانه روبوستا گرد می‌باشد. همانطور که در تصویر نیز مشخص است روی دانه‌های قهوه یک خط وجود دارد که با استفاده از آن هم می‌توان نوع دانه قهوه را تشخیص داد. در واقع این خط وسط به عنوان شناسنامه‌ای برای قهوه عمل می‌کند که می‌توان با استفاده از آن نوع دانه را تشخیص داد.
اگر خط وسط دانه قهوه صاف باشد آن دانه روبوستا است و اگر دارای انحنا باشد دانه قهوه عربیکا می‌باشد. همانطور که پیش‌تر گفته شد از روی رنگ دانه قهوه نیز می‌توان نوع آن را تشخیص داد. اگر رنگ خط وسط دانه سفید مایل به زرد است آن دانه عربیکا می‌باشد و اگر رنگ خط وسط نزدیک به رنگ خود دانه و تیره است آن دانه روبوستا می‌باشد.
تفاوت قهوه عربیکا و روبوستا از نظر طعم و رایحه
طعم قهوه عربیکا ملایم، شیرین مایل به ترش است و رایحه آن نیز میوه‌ای و شیرین می‌باشد. در حالی که قهوه روبوستا طعم قوی و تلخی دارد و رایحه آن نیز به همین گونه می‌باشد. به همین دلیل اغلب کافی شاپ‌ها قهوه‌های روبوستا و عربیکا را با یکدیگر میکس می‌کنند. البته برخی کافی شاپ‌ها قهوه‌های 100 درصد عربیکا یا 100 درصد روبوستا نیز به مشتریان خود ارائه می‌دهند.
میکس دانه‌های قهوه و روبوستا اغلب به صورت 50-50 یا 30-70 انجام می‌شود. در میکس 50-50 نیمی از قهوه استفاده شده عربیکا و نیمی دیگر قهوه روبوستا می‌باشد. در حالی در حالت 30-70 قهوه شامل 70 درصد روبوستا و 30 درصد عربیکا می‌باشد. در میکس 30-70 به دلیل اینکه از قهوه روبوستا بیشتر استفاده شده، طعم و رایحه نوشیدنی تلخ‌تر خواهد بود. لازم به ذکر است که قهوه‌های 100 درصد عربیکا کافئین بسیار کمی دارند در حالی که قهوه‌های 100 درصد روبوستا کافئین بسیار زیادی دارند و به همین دلیل طعم آن‌ها نیز تلخ‌تر است.
به بیانی واضح‌تر هر دانه قهوه روبوستا شامل 2.7 درصد کافئین و هر دانه قهوه عربیکا شامل 1.5 درصد کافئین می‌باشد. عربیکا و روبوستا علاوه موارد ذکر شده از نظر میزان چربی و آنتی اکسیدان نیز متفاوت هستند. دانه‌های قهوه عربیکا به دلیل تفاوت گیاه و نوع کشت چرب‌تر هستند و همین موضوع باعث می‌شود تا طعم آن نیز میوه‌ای باشد. همچنین میزان آنتی اکسیدان طبیعی اسید کلزوژنیک در قهوه عربیکا بسیار کمتر از قهوه روبوستا است.
قیمت قهوه عربیکا و روبوستا
قیمت قهوه عربیکا و روبوستا نیز متفاوت است. قیمت قهوه عربیکا به دلایلی که در ادامه ذکر می‌کنیم بیشتر می‌باشد. به طور کل کشت قهوه عربیکا نسبت به روبوستا سخت‌تر است؛ از طرفی دیگر گیاه عربیکا در هر بار برداشت محصول، میوه کمتری نسبت به روبوستا دارد و همین دلایل کافی است تا مشخص شود که قیمت قهوه عربیکا نسبتا بیشتر است.
جمع بندی
انواع مختلفی از قهوه در جهان وجود دارد اما سه نوعی که محبوبیت بسیار زیادی دارند شامل قهوه عربیکا یا عربی، روبوستا و لیبریکا می‌شود. پس اگر طبع شما به سمت طعم‌های ترش مزه می‌رود قهوه عربیکا می‌تواند برای شما مناسب باشد اما اگر به نوشیدنی‌های تلخ علاقه بیشتری دارید، قهوه روبوستا می‌تواند گزینه مناسب‌تری باشد. همچنین میتوانید در سایلین نسبت به خرید انواع دانه قهوه اقدام نمائید.